Problemy z czytaniem to niepokojące zjawisko, które może dotykać dzieci już na wczesnym etapie nauki. Chociaż naukę czytania zwykle rozpoczynamy w pierwszej klasie, trudności mogą pojawić się znacznie wcześniej. Przyczyny tych trudności mogą być różne - od opóźnień w rozwoju mowy, przez wady wymowy, po problemy ze słuchem czy zaburzenia neurologiczne. Aby skutecznie pomóc dziecku w przezwyciężeniu problemów z czytaniem, warto skorzystać z pomocy specjalisty - logopedy.
Do logopedy udajemy się wtedy, gdy mamy problemy z wadami wymowy czy zaburzeniami w obrębie narządów artykulacyjnych. Okazuje się jednak, że usługi logopedy mogą być przydatne również w przypadku trudności z nauką czytania. Jak może pomóc terapia logopedyczna przy problemach z czytaniem?
Wady wymowy a problemy z czytaniem
Gdy nauczyciel wykryje u swojego ucznia problemy z czytaniem, najczęściej kieruje go do logopedy. Nie bez powodu - w gabinecie logopedy możemy kompleksowo zdiagnozować dysleksję rozwojową, czyli trudności z czytaniem i pisaniem. Dlaczego logopeda jest odpowiednim specjalistą w tej kwestii?
Otóż obszarem zainteresowań logopedii są wady wymowy. To właśnie one upatrywane są jako jedna z przyczyn problemów z czytaniem. W jaki sposób wady te oddziałują na tę umiejętność? Jeśli dziecko nieprawidłowo realizuje daną głoskę, np. zamiast "pora" mówi "pola", to w ten sam sposób może przeczytać wyrazy, w których ta głoska występuje. Dzieje się tak nawet, jeśli teoretycznie zna już cały alfabet. Problem polega więc na trudnościach z przypisywaniem konkretnych dźwięków do odpowiednich liter. To niestety może przekładać się również na rozumienie czytanego tekstu, a ta umiejętność jest przecież kluczowa.
Skąd biorą się te powiązania między wadami wymowy a problemami z czytaniem? Winą obarcza się często zaburzenia słuchu fonemowego oraz zaburzenia motoryczne. Niestety, rodzice często nie zdają sobie sprawy z tego, że problemy na tym etapie będą ciągnąć się za dzieckiem. Początkowe trudności z czytaniem ze zrozumieniem mogą w przyszłości przełożyć się na problemy w zdobywaniu wiedzy, a to z kolei utrudni osiąganie kolejnych poziomów w nauce. Dlatego tak ważne jest, by jak najszybciej skierować dziecko do logopedy.
Kolejny krok, czyli diagnoza i terapia logopedyczna
W jaki sposób logopeda może pomóc dziecku z problemami w czytaniu? Pierwszym krokiem jest postawienie właściwej diagnozy. W trakcie wizyty specjalista przeprowadzi dokładny wywiad oraz badanie. Poprosi na przykład dziecko o przeczytanie próbki tekstu, by ocenić jego umiejętności w tej sferze. Oprócz tego zbada również zdolności językowe, sprawność narządów mowy oraz słuch fonemowy. W razie potrzeby zleci dodatkowe badania u innych specjalistów - na przykład u okulisty lub laryngologa. Kompleksowa diagnostyka pozwoli dokładnie określić przyczyny zaburzeń i trudności w czytaniu i pisaniu.
Na podstawie uzyskanych wyników logopeda ustali następnie plan terapii. Celem jest usprawnienie zaburzonych funkcji, które mają wpływ na problemy z czytaniem. Mogą to być na przykład ćwiczenia rozwijające słuch fonemowy oraz kinestezję artykulacyjną - czyli zdolność do odczuwania i kontrolowania ruchów narządów mowy. Dzięki temu dziecko będzie mogło lepiej przypisywać litery do odpowiednich dźwięków. Logopeda dobiera ćwiczenia indywidualnie, w zależności od potrzeb i trudności konkretnego pacjenta.
Wczesne wykrycie problemu i podjęcie terapii logopedycznej mają kluczowe znaczenie. Pozwalają one na szybkie wyeliminowanie trudności, zanim przerodzą się one w poważniejsze problemy. Problemy z czytaniem na wczesnym etapie edukacji mogą bowiem zaważyć na całej dalszej nauce dziecka. Dlatego rodzice, a także nauczyciele, powinni pozostawać wyczuleni na tego typu trudności i jak najszybciej reagować, kierując dzieci do specjalistów.
Kompleksowa pomoc logopedy to często kluczowy krok w pokonywaniu problemów z czytaniem. Dzięki dokładnej diagnozie przyczyn oraz dobranej indywidualnie terapii, logopeda może w znacznym stopniu pomóc dziecku w przezwyciężeniu trudności i rozwinąć umiejętność sprawnego czytania. To z kolei pozwoli uniknąć wielu dalszych problemów edukacyjnych.
Warto podkreślić, że terapia logopedyczna to nie jedyny sposób na walkę z problemami z czytaniem. W zależności od przyczyny trudności, konieczna może okazać się również współpraca z innymi specjalistami, takimi jak pedagog, psycholog czy lekarz. Kompleksowe podejście daje jednak najlepsze szanse na trwałe pokonanie problemu i umożliwienie dziecku pełnego rozwoju.